W dniu 5 marca 2013 roku (w wieku 90 lat) zmarł w Warszawie Profesor Leon Łukaszewicz, pionier informatyki w Polsce, twórca pierwszego w kraju elektronicznego komputera cyfrowego (1958), członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk (od 1994), członek Polskiego Towarzystwa Matematycznego od 1968.

kj / 08-03-2013

Profesor Leon Łukaszewicz urodził się 20 listopada 1923 roku w Warszawie. Studia matematyczne ukończył w 1950 roku na Uniwersytecie Warszawskim, a dwa lata wcześniej (1948) uzyskał dyplom mgr inż. na Wydziale Elektrycznym Politechniki Gdańskiej. Po kolejnych dwóch latach (1952) obronił na Politechnice Warszawskiej pracę doktorską w zakresie elektroniki napisaną pod kierunkiem profesora Janusza Groszkowskiego. W roku 1963 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1978 roku tytuł profesora zwyczajnego. W roku 1976 został członkiem korespondentem PAN (Wydział IV Nauk Technicznych), w roku 1994 członkiem rzeczywistym.

Niemal całe życie zawodowe profesora Łukaszewicza było związane z PAN. Początkowo pracował w Instytucie Matematycznym PAN, gdzie w latach 1949-1954 wraz grupą kolegów skonstruował analogowy analizator równań różniczkowych (ARR). Kontynuując rozpoczęte dzieło skonstruował pierwszy w Polsce komputer cyfrowy o nazwie XYZ. Prototyp XYZ zbudowano w 1958 roku, a fakt ten okazał się przełomowym w historii polskiej informatyki. Zespół badawczy istniejący w IM PAN pod nazwą Grupa Aparatów Matematycznych (GAM) został przekształcony w samodzielny Instytut Maszyn Matematycznych (IMM) i uzupełniony o Zakład Produkcji Doświadczalnej (ZPD IMM). Leon Łukaszewicz został w 1959 roku dyrektorem IMM PAN i pełnił tę funkcję do roku 1966, kiedy to IMM i ZPD przeniesiono do przemysłu. W roku 1960 wraz z zespołem opracował w IMM kolejny prototyp komputera o nazwie ZAM-2, wyposażony w szybką pamięć ultrasoniczną, a w latach 1962-1964 komputer ZAM-41. Również zainicjował i współtworzył oprogramowanie do powstałych komputerów - System Automatycznego Kodowania SAKO, a następnie język EOL.

Od 1972 roku do przejścia na emeryturę w roku 1994 profesor Łukaszewicz pracował w Instytucie Podstaw Informatyki PAN, gdzie kierował zorganizowanymi przez siebie Zakładem Metod Programowania i Zespołem Niewidomych Programistów. W latach 1976-1978 opracował teorię gramatyk uniwersalnych.

Wychowawca wielu pracowników naukowych, konstruktorów i programistów, wypromował łącznie 11 doktorów nauk, a jego dorobek konstruktorski i naukowy ujęty został w ponad 30 publikacjach. Był też założycielem miesięcznika Informatyka i przez 20 lat jego redaktorem naczelnym; przez 14 lat członkiem Rady Redakcyjnej dwumiesięcznika International Journal of Computer Science. Leon Łukaszewicz ponad dwa lata łącznie spędził w USA jako profesor wizytujący m.in. w University of Illinois, University of Chicago, University of Utah oraz Kalifornijskim Instytucie Technologii (CALTECH). Przez ponad 25 lat (1961-1986) był przedstawicielem PAN w International Federation for Information Processing (IFIP), a w latach 1961-1964 wiceprezesem tej organizacji.

Za konstrukcje i zorganizowanie produkcji komputerów w Polsce dwukrotnie (1955, 1963) uhonorowano profesora Leona Łukaszewicza zespołowymi nagrodami państwowymi II stopnia. W 1999 roku został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski

Więcej informacji pod adresami : 

http://pl.wikipedia.org/wiki/Leon_%C5%81ukaszewicz

http://www.instytucja.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1136:ukaszewicz-leon&catid=51:wydzia-iv&Itemid=30

kj / 08-03-2013